گود برداری یکی از موضوعات ژئوتکنیک است که حساسیت زیادی داشته و ارتباط مستقیم با امنیت جانی و مالی افراد دارد. گود برداری در کنار تاثیرگذاری زیاد در امنیت جانی و مالی افراد به لحاظ اقتصادی و تاثیرگذاری در کیفیت ساخت نیز حائز اهمیت ویژه ای است.
با توجه به اهمیت این موضوع توجه به استاندارد های گود برداری و رعایت مسائل فنی در این خصوص باید مورد توجه مهندسین قرار گیرد. طی سال های اخیر اخبار زیادی از گودبرداری های غیر اصولی در کشور شنیده شده است که شاید به جرات بتوان ادعا کرد کانون توجهات شهر تهران بوده است. مهندسین ناظر یکی از ارکان مهم مسئولیتی در انجام ساخت و ساز و مشکلات گودبرداری هستند و با گسترش اخبار ریزش ساختمان‌های ناشی از گودبرداری غیراصولی همواره در تیررس رسانه‌ها و مردم و مسئولین قرار گرفته‌اند. خوشبختانه استان زنجان در خصوص مشکلات ناشی از گودبرداری آنچنان دارای مشکل نبوده است و این نشان از تعهدات بالا کاری و قدرت فنی جامعه مهندسی استان زنجان دارد. باید گفت فرهنگ ساخت و ساز در شهر زنجان نیز واقعا قابل توجه است به گونه ای که مردم عادی نیز اطلاعات خوبی در خصوص ساخت و ساز مسکن دارند که این نشان از ترویج مناسب فرهنگ ساختمان سازی در بین مردم شهر است.
فارغ از موضوعات مطرح شده باید همواره نسبت به موضوع گودبرداری اهتمام ویژه وجود داشته باشد چرا که این موضوع طی سال های اخیر همواره زنگ خطری برای جامعه مهندسی و به ویژه مهندسین ناظر بوده است. در این نوشتار قصد نداریم در خصوص مسائل فنی گودبرداری به تفصیل به بحث بپردازیم. اما یادآوری و تاکید بر برخی نکات مهم در این خصوص از زبان صاحب نظران ضروری است.
یکی از مهم ترین موضوعات در گودبرداری توجه به مطالعات ژئوتکنیک است. ژئوتکنیک، علم شناخت و بررسی رفتار خاک و سنگ را گویند. امروزه مهندسین، خاک را جزئی از سازه در نظر می‌گیرند و در این نگاه خاک به عنوان یک مصالح ساختمانی نگریسته می شود. شناخت ما از خاک، نسبت به سایر مصالح ساختمانی همانند فولاد و بتن بسیار کم است و این به دلیل پیچیدگی رفتار آن است. از اینرو دقت بر روی شواهد و قرائن و خصوصیات توصیفی خاک گاه مهم تر از نتایج آزمایش است.*
مهندسین طراح و مجریان ساختمان نباید چنین تصور نمایند که در صورتی که در پروژه مطالعات آزمایشگاهی انجام گرفته و گزارش مکانیک خاک تهیه شده، شناخت کاملی از خاک حاصل شده و مشخصات کاملی از تمام لایه های خاک تهیه گردیده است.*
با توجه به موضوع پیچیدگی شناخت خاک انجام مطالعات ژئوتکنیک می تواند در برخی از مواقع همراه با خطاهایی باشد. از اینرو توجه به همه جوانب فنی در گودبرداری بسیار ضروری است. ذکر این نکته پراهمیت است که استفاده از روش های اصولی در اجرای گودبردای مهم بوده و روش های مختلف اعم ازسازه های نگهبان، شمع و مایکروپایل، نیلینگ وانکراژ و دیگر روش ها باید با دقت و در نظر گرفتن همه موارد ایمنی صورت گیرد.
امید است جامعه مهندسی زنجان الگویی مناسب برای اجرای فنی و اصولی در این حوزه باشد.
*روش های اجرایی گودبرداری و سازه های نگهبان-رضا عبدالهی